Op 1 mei wordt in veel landen de Dag van de Arbeid gevierd. Deze dag is ontstaan in de strijd om betere arbeidsomstandigheden. Want zo humaan en ‘gezond’ als de arbeidsomstandigheden in Nederland nu zijn, waren ze vroeger niet! Dus ook in Nederland staan we stil bij de Dag van de Arbeid. In deze blog vertellen we je daarom hoe deze dag is ontstaan en wat er precies mee gevierd wordt.
Arbeidsomstandigheden
De gemiddelde Nederlandse werkdag bedraagt acht uur. Soms een uurtje meer ter compensatie van je algehele werkweek, en soms werk je een minder aantal uren. Dit was twee eeuwen geleden echter niet zo gebruikelijk. Zeker in de industrialisatie werd van arbeiders geacht zeer lange werkdagen te maken. Directeuren lieten arbeiders zwaar, vies en gevaarlijk werk doen, zes dagen in de week voor twaalf of veertien uur per dag. De werkomstandigheden waren vaak onveilig en het werk eentonig. Ook van kinderen vanaf 9 jaar en vrouwen werd geacht dat zij meedraaiden in de industrie. Vaak voor niet minder dan twaalf uur per dag.
Robert Owen
In 1817 constateert Robert Owen – een ondernemer uit Engeland – dat het niet goed is voor de medewerkers en voor de productiviteit, om langer dan acht uur te werken. Hij pleit fanatiek voor de invoering van een achturige werkdag, voor werkplaatsen en fabrieken. Dankzij zijn inzicht ontstond bij Europese arbeiders de opstand voor betere werkomstandigheden. Kort hierna werd ook in Amerika aandacht geschonken aan de achturige werkdag.
Europa
Er werd uiteindelijk in 1889 afgesproken om internationaal te gaan demonstreren voor goede arbeidsomstandigheden. Zo ontstonden er in Amerika en in vele Europese landen demonstraties. De internationaal gekozen demonstratiedag werd 1 mei. Het doel van de demonstraties was om te strijden voor betere arbeidsvoorwaarden en voor een achturige werkdag. Deze demonstraties werden al snel een terugkerend fenomeen op 1 mei. In Nederland waren er tijdens deze eerste editie al diverse demonstraties. 1400 mensen in Haarlem tekenden petitie, in Appelscha legden 700 mensen hun werk stil, en in Enschede werden betogen gehouden ten behoeve van de achturige werkdag.
Start betere arbeidsomstandigheden Nederland
Hoewel vakbewegingen bleven strijden, werd de achturige werkdag in Nederland pas in 1919 officieel ingevoerd. Eindelijk was het doel bereikt: acht uur werken, acht uur ontspanning, acht uur nachtrust.
In veel Europese landen is 1 mei een officieel, doorbetaalde feestdag. In Nederland niet. Dit komt enerzijds doordat Koninginnedag voorheen al op 30 april gevierd werd. Anderzijds waren in Nederland de confrontaties tussen vakbonden en de overheid vroeger niet zo heftig en bloederig als in landen als Spanje of Frankrijk. Desalniettemin is het wel goed om stil te staan bij onze huidige arbeidsomstandigheden. Zo soepel als jouw bureaustoel meebeweegt, zo fris als de lucht in het bedrijfspand is en zo relatief kort als jouw werkdag is, was het vroeger dus zeker niet. Daar mogen we op 1 mei, de dag van de arbeid, best even bij stilstaan.
