Sigmund Freud (1856-1939) is een grote en bekende naam binnen de geestelijke gezondheidszorg én binnen de filosofie. Hoewel zijn theorieën tot op de dag van vandaag voor veel discussies zorgen, wordt hij tegelijkertijd gezien als de grondlegger en meest invloedrijke psycholoog en filosoof van de 20e eeuw. Omdat hij zo’n belangrijke positie inneemt in de geschiedenis, nemen we je in deze blog graag mee in het leven en de theorieën van Sigmund Freud.
Het leven van Sigmund Freud
Sigmund Freud werd op 6 mei 1856 geboren in Freiberg. Hij studeerde cum-laude af van de middelbare school en schreef zich op zijn zeventiende in op de medische faculteit van Wenen. Belangrijke kenmerken in het leven van Freud waren dat hij enerzijds van Joodse afkomst was, maar anderzijds fervent atheïst werd (ongelovig). Freuds manier van denken en zijn filosofieën zijn grotendeels ontstaan uit zijn beweging om het atheïsme te bewijzen. Freud startte zijn werkleven als onderzoeksneuroloog. Maar geleidelijk wisselde hij dit vakgebied in voor studies en onderzoek naar psychologische aandoeningen.
Het belangrijkste werk van Sigmund Freud
Sigmund Freud beschreef als eerste iets wat wij nu nog gebruiken onder de noemer “de ijsbergmetafoor”. Wat in onze geest afspeelt gebeurt voor maar 10% bewust. De rest gebeurt volgens Freud onder water: 90% van onze geest handelt, denkt en doet vanuit ons onbewuste.
Freud wilde nu weten wat er precies gebeurde in deze 90% onder water. Hij wilde antwoorden voor het onverklaarbare. Daarom ging hij patiënten behandelen onder hypnose om antwoorden te vinden en het onbewuste ‘boven water’ te krijgen. Hieruit ontstond een van Freuds belangrijkste theorieën, namelijk de psychoanalytische theorie.
De psychoanalytische theorie (de Freud theorie)
De psychoanalytische theorie van Sigmund Freud is een theorie over hoe onze persoonlijkheid is georganiseerd en ontwikkelt. Volgens Freud kon de libido van de mens met zijn theorie in kaart worden gebracht (latere dieptepsychologen, o.a. Adler en Jung, zagen dat het onbewuste veel meer is dan bewegen vanuit libido). De theorie bestaat uit die elementen: de id, het ego en het superego.
1. De Id (ook wel De Es): is het instinctieve in ons en kent geen moraal: dit deel van ons zou direct de behoefte voelen om een mooie auto te stelen van iemand, zonder pardon.
2. Het Ego (het Ich): is juist het rationele deel van onze persoonlijkheid. Het raadt ons bijvoorbeeld aan tien jaar te gaan sparen voor de hierboven genoemde auto.
3. Het Super Ego (het Uber-Ich): beperkt ons, moreel gezien. Het wil ons perfect maken en moralistische doelen stellen. Met betrekking tot de mooie auto zou het Super Ego zeggen dat je deze niet mag kopen, een elektrische auto moet kopen óf alleen mag fietsen en CO2 uitstoot moet beperken.
Met deze bovenstaande theorieën heeft Freud als eerste de menselijke psyche als onderzoeksgebied op de kaart gezet. Deze psychoanalyse bleek fundamenteel voor de latere modernere therapie-technieken. Verder bleek Sigmund Freud ook zijn tijd vooruit te zijn op het gebied van hersenverlamming. Al voordat onderzoekers uit zijn tijd opmerkten, ontdekte Freud in zijn tijd als neuroloog dat de ziekte hersenverlamming bestond. Ook heeft Freud als eerste verstandelijke beperkingen in verband gebracht deze ziekte. Pas in de jaren tachtig van de vorige eeuw (vijftig jaar naar zijn dood) werden zijn speculaties bevestigd door moderner onderzoek.
Freuds invloed nu
Freud wordt gezien als de vader van de psychologie en hij is nog altijd de bekendste psycholoog van de wereld. Met zijn ideeën inspireerde hij ook vele filosofen zoals Jung, Lacan en Deleuze, waardoor de psychoanalyse ook een filosofische stroming werd. Hij wordt een van de briljantste geesten van de 20e eeuw gevonden.
Maar hetgeen hij een eeuw geleden bedacht, blijkt vandaag de dag wel wat achterhaald. Zijn ideeën komen daarom nog minimaal aan bod komen in de academische psychologie. Tegelijkertijd wordt hij geëerd vanwege zijn grote impact in het op de kaart zetten van onderzoek naar de psyche van de mens. Hij heeft de weg vrij gemaakt voor verder onderzoek, voor hedendaagse theorieën over de psyche van de mens én is inspiratie geweest voor grote filosofische denkers. Onderscheidend was ook zijn invloed in de kunstwereld, want hij blijkt kunstenaars als Dali geïnspireerd te hebben voor hun grotere werken. We kunnen dus met recht zeggen dat Sigmund Freud een belangrijk en revolutionair persoon is in de (geestelijke) zorg en ver daarbuiten.
Wil je meer lezen over belangrijke figuren in de zorg? Lees dan de blog over Catharina Vernède, Magdi Yacoub of Florence Nightingale!
